Cymraeg West Lodge, Bute Park
Porthdy’r Gorllewin, Stryd y Castell
Y dyddiau hyn, gall unrhyw un bicio i Borthdy’r Gorllewin pan fydd Ystafelloedd Te Pettigrew ar agor. Ond am 150 o flynyddoedd, nid oedd yr adeilad calchfaen hwn ar agor i’r cyhoedd.
Fe’i hadeiladwyd ar ddechrau’r 1860au pan ddisgrifiwyd ef fel ‘porth addurniadol a phorth sy’n arwain i ardal a fydd yn barc rhyfeddol ymhen rhai blynyddoedd’. Ar y llawr gwaelod, roedd ystafell fyw, cegin a chegin fach (lle golchwyd dillad ac y cafodd cynhwysion eu glanhau a’u tocio yn barod at y gegin). Uwchben roedd tair ystafell wely i deulu ceidwad y parc, a dyfodd eu llysiau eu hunain yn yr ardd gefn.
Dyluniwyd yr adeilad gydag arddull ‘ffug-gastell’ Alexander Roos, a gyflogwyd gan ystâd Bute yng nghanol y 19eg ganrif. Roedd yn well ganddo bensaernïaeth draddodiadol. Yn y pen draw fe’i diswyddwyd gan y 3ydd Ardalydd, gan fod yn well ganddo arddull Gothig William Burgess, John Prichard a William Frame. Edrychwch ar Gastell Coch (Burges) neu Adeilad y Pierhead (Ffrâm) i weld y math hwn o arddull.
Bellach mae Porthdy’r Gorllewin yn eiddo i’r Eglwys Babyddol. Gadawodd y 5ed Ardalydd ddarn o Barc Bute i’r Eglwys ym 1947, gan ddisgwyl i gadeirlan Babyddol gael ei chodi ar y safle.
Agorodd Cyngor Caerdydd, sydd â les hirdymor ar Borthdy’r Gorllewin, yr adeilad i’r cyhoedd ym mis Mawrth 2012 ar ôl ei adnewyddu, gan gynnwys gosod llawr trwsiadus ar y llawr gwaelod yn yr ystafelloedd te. Teiliau ffug-ganoloesol sydd ar y llawr, a wnaed yn ystod cyfnod Fictoria. Fe’u gosodwyd yn wreiddiol i addurno llawr y brodordy canoloesol ym Mharc Bute. I gael rhagor o wybodaeth am y teiliau, gweler y bwrdd wrth dai bach yr ystafelloedd te (yn iard gefn Porthdy’r Gorllewin).
Wrth adael Porthdy’r Gorllewin i fynd i’r parc, trowch i’r dde y tu ôl i’r porth ac edrychwch ar y darn concrid hir ar Wal yr Anifeiliaid. Allwch chi ddyfalu pam yr adeiladwyd hwn? Cliciwch ar y Troednodiadau isod i ddysgu pam.
Cod Post: CF10 1BJ
TROEDNODIADAU: Y pad concrid
I barhau â thaith Parc Bute, ewch ar y prif lwybr o Borthdy’r Gorllewin a throwch i’r chwith tuag at lanfa’r tacsi dŵr |