Parc agored i'r cyhoedd cyntaf Cymru, Gerddi Sophia, Caerdydd

Glamorgan cricket ground logo

Portrait of Lady Sophia
Arglwyddes Sophia

Gerddi Sophia yw’r parc cyntaf yng Nghymru i agor i’r cyhoedd. Crëwyd y gerddi yn 1857. Mae’r gerddi yn cymeryd enw Sophia (llun ar y dde), gweddw Ail Ardalydd Bute. Roedd y teulu Bute yn berchen ar Gastell Caerdydd a darnau helaeth o dir yn yr ardal, yn ogystal â dociau llewyrchus Caerdydd.

Treuliodd yr Argwlyddes Sophia (1809-1859) a’i mab, Trydydd Ardalydd Bute, amser ar gyfandir Ewrop, lle y gwelsant y parciau mawr a grëwyd er defnydd y cyhoedd. Penderfynodd yr Ardalydd ifanc y dylent greu parc tebyg yng Nghaerdydd, felly crëwyd y gerddi i ddarparu lle hamdden. Ym Mawrth 1857 adroddodd y wasg y byddai "taith gerdded addurnol a thiroedd pleser chwaethus" yn cael eu cyflwyno yn yr haf i drigolion Caerdydd, a fyddai'n gallu "rhodio ymysg blodau persawrus a choed cysgodol". Nid oedd unrhyw dir o'r fath yn bodoli yn unman arall yng Nghymru, ac fe fyddai Caerdydd yn gosod "esiampl dda i drefi eraill".

Victorian drawing of Sophia Gardens
Darlun Fictoraidd o Erddi Sophia

Yn y 1870au amgaewyd rhan o Erddi Sophia i ffurfio lawnt fowlio ffurfiol gyntaf Caerdydd, lle mae'r gêm yn cael ei chwarae o hyd. Yn y darlun Fictoraidd (chwith), fe welwch y lawnt fowlio yn agos at y top, i’r chwith o Afon Taf.

Erbyn dechrau'r 20fed ganrif roedd trigolion Glan-yr-afon, Treganna a Phontcanna yn chwarae criced, rygbi a phêl-droed ar y maes hamdden yng Ngerddi Sophia. Ym 1905 penderfynodd Clwb Pêl-droed Glan-yr-afon – a oedd wedi dechrau fel tîm criced – newid ei enw i Clwb Pêl-droed Dinas Caerdydd. Fe gymerodd beth amser i Gymdeithas Bêl-droed Cymru dderbyn yr enw newydd. Yma y chwaraeodd CPD Dinas Caerdydd ei gêm gyntaf a gofnodwyd, ym 1906 yn erbyn Barry West End.

Ers 1967 mae Gerddi Sophia wedi bod yn gartref i Glwb Criced Morgannwg.

Gwefan Clwb Criced Sirol Morgannwg

Angen cymorth i weld lleoliad Gerddi Sophia? Cliciwch yma am fap

Glamorgan cricket club  Tour Label Navigation previous buttonNavigation next button
National Cycle Network Label Navigation previous buttonNavigation next button

 

 

Mae'r codau QR ar gyfer y dudalen hon yn safle rhif 5 (coch) ar y map isod.

 cricket-walk-map