Llyfrgell Bangor, Ffordd Gwynedd
Llyfrgell Bangor, Ffordd Gwynedd
Agorwyd y llyfrgell hon ym mis Tachwedd 1907. Daeth y rhan fwyaf o'r arian gan y dyngarwr Andrew Carnegie, a aned yn yr Alban ac a wnaeth ei ffortiwn o fentrau diwydiannol yn UDA.
Uwchben y fynedfa mae’r geiriau Llyfrgell Rydd 1907, a chromen arweiniol gyda llusern wythonglog. Y tu mewn mae rheiddiaduron yn arddull Art Nouveau y cyfnod. Mae’r adeilad yn dal i gael ei ddefnyddio fel llyfrgell gyhoeddus y ddinas.
Roedd llawer mwy o le yn yr adeilad nag oedd yn yr hen lyfrgell. Yn ôl adroddiad yn 1910, mewn blwyddyn yn unig roedd y llyfrgell newydd wedi dosbarthu 6,354 o lyfrau, o'i gymharu ag 8,906 yn yr hen lyfrgell mewn pum mlynedd.
Roedd Cangen Bangor o Wasanaeth Gwirfoddol y Menywod (WVS) wedi'i leoli yma yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Un o'i dasgau cyntaf oedd helpu'r Swyddog Lletya i ddod o hyd i lety ar gyfer faciwîs. Ar 3 Medi 1939 daeth dros 2,000 o blant ysgol Lerpwl a'u hathrawon i Fangor a cherdded o'r orsaf reilffordd i dderbyniad a drefnwyd gan y WVS yn yr Ysgol Ganolog, lle cawsant eu bwydo a'u harchwilio'n feddygol cyn cael eu cludo i'w cartrefi newydd.
Ym mis Hydref 1941 glaniodd ffrwydryn parasiwt ar stad Maesgeirchen, gan ladd dau berson ac anafu 14. Roedd yn rhaid ailgartrefu meddianwyr 29 o dai a ddifrodwyd yn wael, ac yn y cyfamser bu’r WVS yn gofalu amdanynt yng nghanolfan gorffwys y WVS.
Darparodd y WVS ffreuturiau mewn amryw o leoliadau, gan gynnwys yn yr Eagles Café yn Stryd y Deon, i weini diodydd poeth a phrydau bwyd i'r nifer fawr o filwyr ym Mangor. Roedd gwirfoddolwyr WVS ym Mangor hefyd yn trefnu ymgyrchoedd casglu deunyddiau crai – e.e. sosbenni alwminiwm a thaclau gegin – er budd yr ymdrech ryfel. Hefyd fe drefnon nhw gyfnewidiadau dillad, lle’r oedd dillad plant yn cael eu cyfnewid am feintiau mwy, a chyn y Nadolig fe gynhaliwyd cyfnewidiadau teganau mewn siop wag ar y Stryd Fawr.
Gyda diolch i Adrian Hughes, o Amgueddfa'r Ffrynt Gartref
Cod post: LL57 1DT Map
 |
  |