Gwarchodfa Morfa Harlech
Gwarchodfa Morfa Harlech
Mae’r Warchodfa Natur Genedlaethol hon yn dilyn glan ddeheuol moryd y Dwyryd, yna mae’n troi i ddilyn yr arfordir i Harlech. Fe’i hystyrir yn un o'r systemau twyni mwyaf arwyddocaol ym Mhrydain sy'n dal i dyfu.
Heddiw, gall fod yn anodd credu fod y tir gwastad yn yr ardal hon wedi’i orchuddio gan y môr tan yn gymharol ddiweddar. Pan adeiladwyd Castell Harlech yn y 13eg ganrif, byddai llongau’n docioi oddi tano er mwyn i nwyddau neu deithwyr fynd at y castell drwy'r grisiau i fyny'r clogwyn ar yr ochr orllewinol. Ceir ychwaneg o gliwiau yn rhai o’r enwau ar lefydd mewndirol lleol, megis pentrefan Ynys a Llanfihangel Ynys-y-Traethau.
Mae tywod yn parhau i gronni yma, gan ymestyn yr arfordir tua'r gorllewin. Daw’r cyflenwad tywod yn bennaf o waelod y môr ym Mae Ceredigion.
Mae Morfa Harlech yn gynefin ar gyfer planhigion ac infertebratau prin. Mae'r slaciau, y pantiau rhwng y twyni sydd o dan ddŵr yn dymhorol, yn arbennig o bwysig ar gyfer rhywogaethau sy’n byw mewn gwlyptiroedd, yn cynnwys tegeirianau’r gors a phoblogaeth o bili pala o’r enw brith y gors.
Cafodd madfallod y tywod eu hail-gyflwyno i Forfa Harlech. Maent yn byw yn y twyni sy'n wynebu'r môr. Yma mae’r twyni yn gymharol symudol, ac mae’r moresg trwchus yn darparu cynefin addas.
Mae'r tywod gwastad a’r morfeydd heli awrth ymyl a Dwyryd yn ardaloedd lle y gall rhywogaethau amrywiol o adar gwyllt, yn enwedig hwyaden lostfain, fwydo yn ystod y gaeaf. Mae dyfrgwn a llygod dŵr hefyd yn byw yma.
Rheolir Morfa Harlech gan Cyfoeth Naturiol Cymru mewn partneriaeth ag Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri.
 |
  |