Pont gamlas gyflenwi Plas y Parc, Caerdydd
Edrychwch drwy’r rheiliau yma i weld camlas gyflenwi’r dociau, a adeiladwyd yn y 1830au i gynnal lefel y dŵr yn noc newydd Caerdydd. Mae’r gamlas yn dal i gludo dŵr hanfodol i ddociau gweithredol y ddinas.
Yn yr awyrlun o fis Mawrth 1948, diolch i Lywodraeth Cymru, mae pont Plas y Parc yn y gornel dde uchaf. Gallwch ddilyn llwybr y gamlas o’r castell ar y chwith i’r hyn sydd bellach yn Ffordd Churchill yn y gornel dde isaf (lle cafodd y gamlas ei gorchuddio yn ddiweddarach yn 1948 a’i dadorchuddio yn 2022). I'r dwyrain o bont Plas y Parc mae'r gamlas yn troi bron i 90 gradd - mae'r tro wedi'i orchuddio ers tynnu'r llun.
Roedd y rhan o’r gamlas gyflenwi yn union i’r gogledd o Heol y Frenhines yn un o’r rhai cyntaf i gael ei gorchuddio, er mwyn galluogi adeiladu Neuadd a Gwesty’r Parc yn y 1880au.
Yn y degawdau cynnar, defnyddid y gamlas fel sianel ar gyfer carthion maestrefol. Yn 1855 gosodwyd pibellau carthffosydd haearn bwrw o dan y gamlas gyflenwi yn Crockherbtown (Heol y Frenhines erbyn hyn) ar gyfer system “ddraenio” y dref. Fodd bynnag, ym 1859 roedd carthion o 200 o dai yn Cathays yn dal i fynd i mewn i’r gamlas fwydo ac roedd maer Caerdydd yn ofni y byddai malaria’n digwydd oherwydd bod y dŵr budr yn mynd drwy’r parc ger Plas y Parc a rhannau eraill o’r dref.
Erbyn 1862 roedd dŵr y porthwr yn ddigon glân i gyflenwi Baddonau newydd Caerdydd, sef pen deheuol Ffordd Churchill heddiw.
Cod post: CF10 3LN Map
 |
  |