Gwastatir llifogydd Afon Taf, Gerddi Sophia

Glamorgan county cricket club logo

Nid yw Afon Taf ond ergyd chwe rhediad o’r cae criced, sydd ar wastatir llifogydd yr afon. Mae’n aml yn gorlifo, gan achosi llifogydd a phroblemau iechyd yng Nghaerdydd.

Ym 1797 dywedodd ynadon lleol y dylai sianel afon syth newydd gael ei chloddio (i’r dwyrain o’r Gerddi Sophia cyfoes). Tua 25 mlynedd yn ddiweddarach, ystyriodd Ardalydd Bute, a arferai fod yn berchen ar Gastell Caerdydd a Pharc Bute heddiw, gymryd camau cyfreithiol yn erbyn y tirfeddiannwr ar yr ochr draw a blannodd goed ar y llinell ddŵr a chreu trapiau gro. Roedd hyn yn atgyfnerthu’r lan orllewinol, ond yn achosi i’r afon ysgubo darnau mawr o dir yr Ardalydd ymaith! Gwnaed toriad newydd yng nghanol y 1820au.

.
Extract from 1851 map of Cardiff
Darn o Amlinell Arolwg Ordnans 1851.
Ffynhonnell: Llyfrgell Ganolog Caerdydd

Yn y darn o fap 1851 ar y dde, mae’r darn glas yn dynodi rhan o gwrs ymylol blaenorol yr afon. Mae’r cae criced bellach ar dir y cornel chwith uchaf. Mae Castell Caerdydd yn y cornel de gwaelod.

Cafodd cynllun afon arall, ymhellach i’r de, effaith ar hanes criced Morgannwg. Ar ddiwedd y 1840au, trefnodd y peiriannwr enwog Isambard Kingdom Brunel ddargyfeirio’r afon fel y gallai South Wales Railway greu gorsaf – Caerdydd Canolog bellach—yn y gofod rhwng yr afon a Chamlas Morgannwg.

Gwnaeth y gwaith dargyfeirio hwn hefyd adennill ardal fawr o ddôl afonig i’r gorllewin o Westy’r Arfau Caerdydd, a leolwyd ger gwesty cyfoes yr Angel. Daethai’r ardal hon i’w galw’n Barc yr Arfau Caerdydd ac yma chwaraeodd CCS Morgannwg ei gêm gyntaf ym 1889 a daliodd i chwarae yno tan 1996. Symudodd i Erddi Sophia ym 1967.

Heddiw, mae Stadiwm Principality ar y rhan fwyaf o’r tir a adenillwyd, yn cynnal cyngherddau pop a digwyddiadau eraill yn ogystal â chwaraeon.

Gwefan Clwb Criced Sirol Morgannwg

Gwefan Awyr Agored Caerdydd

Angen cymorth i weld lleoliad Gerddi Sophia? Cliciwch yma am fap

Glamorgan cricket club  Tour Label Navigation previous buttonNavigation next button

 

Mae'r codau QR ar gyfer y dudalen hon yn safle rhif 8 (coch) ar y map isod.

 cricket-walk-map